Kiltir Kreol

Listwar

Rezimen bann levennman mazer dan listwar Sesel

• Depi dan nevyenm syek ti annan bann maren Arab ki ti vin vizit sa bann zil.
• I posib osi ki bann Fenisyen dan lepok ansyen in pas la, ensi ki bann Polinezyen, lo zot larout pour al Madagaskar.
• Legzistans sa bann zil ti ganny rikorde pour premye fwa dan listwar an 1501, par navigater Portige Juan de Nova, kan i ti war serten sa bann zil.
• Vasco da Gama ti war Group ‘Amirantes’ an 1502, lo son larout pour Lenn.
• Lo bann premye map Portige, Sesel ti aparet koman ‘Sete Irmas’ oubyen ‘Set Ser’.
• Premye debarkman rikorde lo later Sesel ti fer par en lekipaz Angle sorti dan ‘British East India Company’ anba komann Kaptenn Alexander Sharpeigh.
• Pandan 16enm ek 17enm syek, Sesel ti en landrwa kot bokou pirat ti vin kasyet.
• Premye letablisman ti an 1770 lo Ste. Anne par 15 blan, 5 Endyen sorti Malabar e 8 Afriken.
• Sesel ti reste dan lanmen Franse ziska defet Napoleon ‘Waterloo’ kan i ti pas dan lanmen Angle anba Trete Paris an 1814, avek en popilasyon 3500 dimoun.
• Pandan sa peryod, Sesel in pas atraver bon gouvernans bann administrater parey Pierre Poivre e i’n fer fas avek lekspwa bann bandi parey Brayer du Barre, politik rizer Qeau de Quincy e bann reperkisyon terib ki Larevolisyon Franse ti anmennen.
• Pour sa prosen 161 lannen, Sesel ti langi koman en pti koloni dan zete e ver 1825, son popilasyon ti’n ariv zis7000 dimoun.Ti annan serten gran plantasyon enportan ki ti etabli pandan letan Angle parey koko, koton, kann ensi ki plantasyon manze.
• Pandan sa peryod, Sesel in war letablisman ‘Victoria’ koman son kapital, in akey bann egzile sorti partou dan lanpir Angle, in fer fas avek dezas sa gran Lavalas 1862 e osi bann reperkisyon ekonomik ki labolisyon leskalvaz ti anmennen.
• An 1976, Sesel ti vin en repiblik dan ‘Commonwealth’ e an 1977, Prezidan France Albert Rene ti mont o pouvwar.

Zeografi

• Losean Endyen, 1600 kilomet avek lakot Les Lafrik.
• Ant 4 a 10 degre anba Lekwater.
• En teritwar 1,300,000 kilomet kare, parsenmen avek 115 zil tropikal.
• 42 zil granitik, serten ki mont preski 1000 parlao lanmer. 73 zil koralyenn ant 6 a 13 met oter pandan lanmer mont.

Bann zil pros i plito granitik sitye lo Plato ‘Seychelles’. Mahe, Praslin ek La Digue i bann zil abite e pli frekante avek pli gran varyete akomodasyon, e Fregate, Bird ek Denis, malgre ki zot en pti pe pli izole i osi tonm dan bann zil pros.Bann zil elwanye i ganny trouve andeor Plato ‘Seychelles’. Parmi labann, zis de zil ki ofer akomodasyon e sa se Desroches ek Alphonse. I annan senk group distenktif bann zil elwanye.

Amirantes
Alphonse
Farquhar
Aldabra
‘Southern Coral Group’

Lalang

• Sesel I annan trwa lalang nasyonal e sa se Kreol, Angle e Franse. Me i annan en bon nonm Seselwa osi ki kapab koz Italyen ouswa Alman.
• Kreol Seselwa i en ladaptasyon Franse 17enm syek avek serten lenfliyans Lafrik ek Madagaskar.
• Ozordi Kreol i en lalang ekri e i pe devlope parey lezot lalang tel ki Angle ek Franse.
• En serten degre laliberte ki devlopman Kreol in anmennen i marke par manifestasyon kreativite dan lapoezi ek lezot lekritir.
  Pour plis lenformasyon lo Kreol, kontakte Minister Kiltir.

Pep

• Pep Seselwa in formen par en varyete laras ki sakenn in anmenn diferan eleman zot kiltir e koutim dan nou bann zil.
• Diferan nasyonalite i melanze dan larmoni e anmenn stabilite
• Bann nasyon ki’n form lapopilasyon i plis ou mwen Afriken, Eropeen, Endyen e Sinwan.
• Zeneralman, Seselwa i amikal me timid osi.

Larelizyon

• I annan trwa larelizyon prensipal Sesel e sa i larelizyon kretyen (katolik, Anglikan, Advantis) Endou e Izlanm.
• Larelizyon katolik in enn ki’n annan plis lenfliyans, e i’n menm sirviv renny Britanik. Bann lanmes e lezot lafet parwasyal i bann lokazyon kot bann Seselwa i vreman abiye e sosyaliz avek lezot.

Popilasyon

• Popilasyon Sesel i plis ki 80,000 dimoun e 90% popilasyon i reste lo Mae.

Kont ek lezann

• Zistwar fantonm i komen Sesel e bann dimoun an zeneral i tant pour en pe siperstisye.
• Plizyer kont i asosye avek trezor pirat ki sa letan ti servi bann zil koman bann landrwa kasyet.
• Tradisyon oral i en pwen for Sesel vi ki i selman resaman ki televizyon ek radyo in ranplas bann rakonter zistwar Sesel.
• Zistwar soungoula ek son bann leksplwa i enn parmi bann legzanp zistwar pli popiler Sesel.

Lanmizik ek ladans

• I annan plizyer kalite lanmizik tradisyonnel Sesel.
• Bann lotel i souvan enkli demonstrasyon serten sa bann ladans dan zot divertisman.
• Sega ki en ladans rezyonal i en balansman laans e i souvan akonpanny avek gitar, tanbour e menm lenstriman elektronik.
• Moutya i en ladans tradisyonnel o son bann tanbour plat ki fer avek lapo kabri. Sa tanbour i ganny sofe lo dife avan danse i komanse. Sa ladans ti ganny enterdi par bann ansyen lotorite kolonyal akoz ti annan tro bokou konotasyon seksyel.
• Moutya i ladans ki pli ganny asosye avek leritaz Afriken Seselwa.
• Lezot lenstriman mizikal lorizin Afriken ki annan Sesel i zez sorti Madagaskar, bonm ek kaskavel.
• Kontredans ki en lot ladans enporte i sorti Lafrans.
• Kanmtole i en ladans peizan/ kadril Ekose. Sa ladans i akonpannyen avek vyolon, triyang, benndyo e i annan en komander.

Lar ek Lartizan

• Bann artis Sesel i egzers zot talan dan bokou domenn e zot travay i enkli bann pti souvenir ziska bann gran koleksyon lobze touristik.

  Sa i enkli

  • Liv
  • Lapentir
  • Ver kolore
  • Lobze fer avek koko
  • Prodwi fer avek kokiy, koray e sifon
  • Bizou: Perl, dibwa, lor ek larzan
  • Bann lobze tel ki sak, pannyen, ron pour servyet, sandelye. Tou sa bann lobze i fabrike avek bann materyo resikle tel ki pye koko, banbou, metal e later.
  • Lesans lavaniy e delwil koko.
  • En lekskirsyon otour bann zil prensipal i permet bann viziter apresye larises sa bann lekspresyon artistik ki trouve dan plizyer galeri ek stoudyo byen akeyan.

Lakwizin Kreol

• Sa lorizin ras melanze bann Seselwa i ganny byen reflekte dan zot lakwizin.
• I annan plizyer varyete kari sorti Lenn.
• Bann pla popiler tel ki diri, sote legim e min avek pwason ki’n kwi a lavaper sorti Lasin.
• Bann melanz aromatik lay ek zepis sorti Lafrans
• Lasoup tektek (en pti fridmer blan ki ganny anmase dan disab lo lans e i souvan ganny prepare avek zironmon).
• Pwason sale
• Bann delikates lokal i enkli bann pla tradisyonnel tel ki:
  • Kari zourit
  • Lasoup Tektek
  • Pwason Sale
  • Bouyon bred
  • En varyete satini (bann pla akonpannyen avek fri, pwason e legim lokal)
  • Pwason griye (pwason griye marinade dan lay, zenzanm, zonyon ek piman rouz)

Larsitektir

• Larsitektir Kreol i en laspe kiltirel tre enportan Sesel.
• Stil serten bann vye lakaz avek zot twatir anpant i reprezant en larsitektir byen adapte pour viv dan en pei tropik.
• Bann lakaz i annan bokou louvertir pour permet en bon sirkilasyon ler.
• Larsitektir modern i tant pour konserv e pran an konsiderasyon larsitektir tradisyonnel.